In deze tijd van internet en social media is het een goeie vraag waar door jouw geproduceerd werk zo af en toe terecht komt. Het zal niet de eerste keer zijn dat een foto van een fotograaf ineens het gezicht wordt van een reclamecampagne in een land aan de andere kant van de wereld, of dat een hier gecomponeerd muziekstuk zonder toestemming elders als catchy tune voor een commercieel wordt gebruikt. Als artiest ben je echter eigenaar van het door jouw gemaakte werk en kun je compensatie of erkenning zoeken als hier zonder toestemming gebruik van wordt gemaakt.
Hoe zit het met de bescherming van intellectueel eigendom?
Het lijkt misschien een doolhof waar het lastig is om je weg te vinden, maar auteursrecht, merkenrecht, databankenrecht, modellenrecht en handelsnaamrecht zijn allemaal wettelijk geregeld om jouw creatie, merk, databank, model en handelsnaam te beschermen. Al deze verschillende rechtsgebieden worden gebruikt om het intellectueel eigendom van iemands werk te beschermen. Op deze manier kunnen intellectuele creaties niet zonder toestemming gepubliceerd of openbaar worden gemaakt. Degenen die inbreuk maken hierop, door zonder toestemming iets te vermenigvuldigen, commercieel uit te buiten of te publiceren, kunnen juridisch vervolgd worden bij ongeoorloofd gebruik, waardoor je recht hebt op een schadevergoeding.
De Turkse yoghurt case
Zo is bijvoorbeeld jouw eigen persoon beschermd en een afbeelding waarop jij staat kan niet zomaar commercieel gebruikt worden. Dit ondervond de Griekse Minas Karatsoglu een paar jaar geleden. Een vriend attendeerde hem er op dat een foto van hem werd gebruikt op de verpakking van een Turkse yoghurt in Zweden. Op zich was hij er niet op tegen dat zijn foto op een verpakking werd gebruikt, aldus zijn advocaat. Karatsoglu was echter zwaar beledigd vanwege het feit dat hij – als Griek – werd afgebeeld op een verpakking voor Turkse yoghurt en hierdoor automatisch door anderen als Turk werd gelabeld. De schadevergoeding van 160.000 euro werd door de gepensioneerde Griek met een groot feest ontvangen.
Door de mazen van de wet glippen
Het is vandaag de dag natuurlijk heel makkelijk om met iemand anders werk aan de haal te gaan. En toch is het dan niet altijd mogelijk om daar iets aan te doen. De controversiële Amerikaanse kunstenaar Richard Prince organiseerde in 2015 een expositie van 37 screenshots van instagram afbeeldingen. De werken, veelal intieme portretten van vrouwen, brachten samen vele honderdduizenden dollars op. Maar omdat Prince slechts de afbeeldingen had gebruikt en de originele bijschriften had vervangen door zelfverzonnen teksten, was er geen sprake van een inbreuk op het auteursrecht. Op deze manier wist Prince de geëiste schadevergoedingen legaal te omzeilen.
Mocht je zelf een keer voor het dilemma komen te staan, nadat je jouw werk ergens gebruikt ziet worden en je niet weet welke stappen je moet nemen om juridische bescherming van je intellectueel eigendom te regelen. Maak dan niet de fout om professionele hulp te weigeren en ga eens op zoek naar advocaten gespecialiseerd in intellectueel eigendom.
